JEROEN VAN DER VEER

Afgelopen zondagmiddag in Buitenhof sprak Jeroen van der Veer van Shell over het te ver doorgeschoten Angelsaksische model voor ondernemingen met een te eenzijdig accent op de aandeelhouderswaarde. Aan het Rijnlandse model zou een grotere betekenis moeten worden toegekend. Een opmerkelijk pleidooi van een scheidend topman van één van de grootste ondernemingen. Mijn concept ‘humaan ontslaan’ als ontwikkelingsgerichte kijk op ontslag past in deze benadering. In mijn boek ga ik daarop ook in. Daarin beschrijf ik onder meer dat in mijn ogen het neoliberale ondernemingsmodel uiteindelijk zal vastlopen. Ik kon in 2007 nog niet bevroeden dat dit al zo snel realiteit zou worden. Vooral de leiding van beursgenoteerde ondernemingen verkeert continu in een spagaat. Enerzijds moeten zij zich richten op egocentrische aandeelhoudersgerichte doelstellingen - die in wezen motieven zijn en geen ondernemingsdoelen - en anderzijds moeten zij in objectieve zin dienstbaar zijn aan doelgroepen van mensen in de samenleving met uiteenlopende behoeften. Het is de hoogste tijd dat dienstbare doelen en motieven voor ondernemen samen gaan vloeien. Daarvoor is nodig om op een bewuste wijze gezamenlijk het bedrijfsegoïsme om te vormen tot associatieve en duurzame ontwikkelingsgerichtheid.
Rudolf Steiner ziet het als noodzakelijk dat in het economische leven associaties zullen ontstaan waarin diegenen zich verenigen die productie en handel ‘drijven’ evenals consumenten. Slechts productie, distributie (‘circulatie’) van waren en consumptie zullen daarin een rol spelen. Volgens hem zal arbeid meer en meer tot het rechtsleven gaan behoren.
Steiner: ‘Solche Assoziationen werden sich zusammenfügen. Das wird schon entstehen, ich habe keine Sorge. Wer mir sagt, das ist Utopie, dem sage ich: “Ich weiss, dass diese Assoziationen entstehen einfach aus den unterbewussten Kräften im Menschen. Wir können aber diesen Assoziationen fördern durch die Vernunft, wir können sie schneller entstehen lassen oder aber warten, bis sie sich aus der Not heraus entwickeln’.
Wordt er van de huidige crisis in deze zin niet voldoende geleerd, dan zal een volgende dus nog harder toeslaan.
‘Blijft iedereen zicht richten op het eigen welzijn of gewin, dan overleven slechts de sterksten; richt iedereen zich daarentegen op het welzijn van het geheel, dan komt iedereen aan zijn trekken’.